نحوه تدوین پایان نامه

« به نام خدا »

1-    مشخصات ظاهری پایان نامه

1-1- کاغذ:

      کاغذ مورد استفاده در پایان نامه به رنگ سفید و از جنس مرغوب انتخاب شود، قطع کاغذ نیز A4‌ بوده و در موارد خاص جهت درج جداول و اشکال بزرگ، استفاده از کاغذهای با قطع بزرگتر مجاز می‌باشد مشروط بر اینکه پس از صحافی پایان نامه تا خورده و به قطع A4 در آید.

1-2- رنگ جلد : 

    جلد پایان نامه برای کارشناسی به رنگ مشکی، کارشناسی ارشد طوسی و پایان نامه‌های دکتری به رنگ کرم انتخاب شود.

1-3- قطع :

 قطع پایان نامه 22*30 و کاغذ A4  در نظر گرفته شود.

1-4- صحافی :

صحافی با کیفیت خوب انجام شود و نوشته‌های روی جلد نیز زرکوب و خوانا باشد.

1-5- چاپ :

     نوع چاپ پررنگ و با کیفیت خوب انتخاب شود، نوشته‌ها و به خصوص جداول و نمودارها واضح و روشن چاپ شود.

2- شرح روی جلد و صفحه عنوان

2-1- شرح روی جلد

برای تایپ مطالب روی جلد از قلم لوتوس استفاده گردد.

ترتیب قرارگرفتن مطالب روی جلد عبارت است از:

- آرم دانشگاه‌:

 به ‌طول ‌و عرض 4 سانتیمتر، فاصله لبه ‌بالایی آرم از لبه ‌فوقانی‌صفحه 5/2 سانتیمتر

 - نام دانشگاه:

نام دانشگاه یک سانتیمتر پائین تر از آرم با فونت 18

 - نام دانشکده (در صورت وجود):

نام دانشکده ‌3 سانتیمتر پائین تر از آرم، با فونت 16

ـ پایان نامه کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکترا :

درجه تحصیلی با ذکر گرایش تحصیلی 6 سانتیمتر پائین‌تر از آرم با فونت 16

- عنوان پایان نامه :

عنوان پایان نامه ‌8  سانتیمتر پائین‌تر از آرم با فونت 18

 - نام نویسنده پایان نامه :

نام نویسنده در زیر کلمه ”‌‌نگارش“ نوشته شود با فاصله 12 سانتیمتر پائین‌تر از آرم با فونت 18

- نام استاد یا  اساتید راهنما :

نام استاد یا اساتید راهنما در زیرکلمه”‌استاد یا اساتید راهنما‌“‌ نوشته‌ شود با فاصله 17 سانتیمتر پائین‌تر از آرم با فونت 16

-         سال تحصیلی :

 سال تحصیلی بر اساس ماه و سال ارائه پایان نامه،20 سانتیمتر پائین‌تر از آرم با فونت 14

 -        جلد :

در صورتی که پایان نامه بیش از یک‌ جلد باشد نوشته می‌شود جلد اول، جلد دوم با فاصله21 سانتیمتر پائین‌تر از آرم‌ با فونت 14

نام نویسنده، عنوان و تاریخ پایان نامه می‌بایست بر روی عطف پایان نامه نیز نوشته شود.

( رجوع شود به صفحه 23)

2-2- صفحه عنوان:

    این صفحه بعد از جلد پایان نامه قرار می‌گیرد و مطالب آن از قبیل فواصل و فونت‌ها مانند روی جلد می‌باشد با این تفاوت که پس از درجه تحصیلی رشته تحصیلی و گرایش نیز ذکر می‌شود.

3- ترتیب قرارگرفتن صفحات داخل پایان نامه

ـ صفحه بعد از جلد (سفید)- اجباری

- صفحه به نام خدا - اختیاری

- صفحه عنوان ـ اجباری

- صفحه تقدیم- اختیاری

- صفحه سپاسگزاری- اختیاری

-صفحه چکیده فارسی ـ  اجباری

- صفحه علائم- در صورت لزوم

- فهرست مندرجات یا مطالب ـ اجباری

-  فهرست شکل ها- در صورت لزوم

- فهرست جدول ها- در صورت لزوم

- مقدمه، متن پایان نامه،‌ نتیجه گیری و پیشنهادات ـ اجباری

- فهرست مراجع ( کتابنامه ) ـ اجباری

- واژه نامه- در صورت لزوم

- ضمائم- در صورت لزوم

 ـ فلاپی دیسک یا دیسک نوری- در صورت لزوم

4- نحوه ارائه صفحات داخل پایان‌نامه

4-1- صفحه به نام خدا: پس از صفحه سفید بعد از جلد می‌آید.

4-2- صفحه قدردانی و تشکر: آوردن صفحه قدردانی و تشکر اختیاری است. معمولاً از کسانی  سپاسگزاری می‌شود که نگارنده به نوعی مرهون راهنمایی و یاری آنها می باشد.

4-3- چکیده: چکیده شامل محتوای کلی پایان‌نامه و بیانگر هدف و نتیجه تحقیق و پژوهش است که به صورت ‌فشرده حداکثر300 تا 400 کلمه است که‌ در یک ‌صفحه ارائه می‌شود. چکیده ‌شامل سه ‌قسمت است.

قسمت اول: معرفی پروژه  احتمالاً همراه با یک تاریخچه مختصر

قسمت دوم: کارهای انجام شده

قسمت سوم: نتایج به دست آمده به همراه پیشنهاداتی برای ادامه تحقیقات

      چکیده می‌بایست حداکثر اطلاعات مندرج در پایان‌نامه را بدون ارائه هرگونه مرجعی به خواننده منتقل نماید. بهتر است از آوردن جملات لاتین، مخفف‌ها،‌ فرمول‌ها و اعداد در چکیده جلوگیری گردد. چکیده اولین صفحه‌ای از پایان‌نامه می‌باشد که خواننده حداکثر توجه را به آن مبذول می‌دارد. لذا در نگارش آن می‌بایست دقت فراوان صورت پذیرد. ضمناً در پایان چکیده، ذکر بین 3 تا 5 کلید واژه اجباری است.

4-4- نحوه ارائه فهرست علائم اختصاری

این قسمت را می‌توان با درج عبارت زیر آغاز نمود:

” در این پایان نامه به منظور سهولت و کوتاه‌تر شدن متن از علائم اختصاری زیر استفاده شده است“

مثال ها :   گرم                  g .

دمای شیشه                                               Tg .

وزن مولکولی                  MW

جرم                               M

4-5- نحوه ارائه فهرست مندرجات

       فهرست مطالب (مندرجات) هر پایان‌نامه که در واقع رئوس مطالبی است که در متن مورد بحث قرار گرفته است، محقق و خواننده را به سرعت از محتوای پایان‌نامه آگاه می‌نماید. 

ـ فهرست مندرجات پایان نامه با در نظر گرفتن نکات زیر تهیه و تایپ شوند:

ـ تایپ فهرست عنوان‌های کلیه فصل‌ها ، بخش‌ها و گاهی زیربخش‌های بدنة اصلی و سایر     اجزاء از قبیل مراجع، واژه‌نامه، پیوست‌ها، فهرست‌راهنما و امثال آن به ترتیبی که در پایان‌نامه آمده است و شماره صفحه شروع هر یک یا محدودة صفحات در مقابل آنها ذکر می‌گردد.

ـ فهرست مطالب می‌تواند کلی و تنها شامل سرفصل‌های اصلی باشد و یا مفصل بوده و کلیه سرفصل‌های فرعی را نیز در برگیرد.

ـ فاصله سطرهای فهرست به اندازه 2 برابر فاصله بین سطرهای معمولی تایپ شوند

 ـ در هر فصلی شماره زیر فصل‌ها و زیر زیرفصل‌ها به ترتیب به اندازه فاصله یک رقم دورتر از شماره فصل سطر بالا تایپ گردند تا خواننده با یک نظر، سریعاً به تعداد فصل‌ها و زیر زیرفصل‌ها در یک فصل بخصوص پی ببرد.

ـ شماره‌گذاری فصل‌ها، زیرفصل‌ها و زیر زیر فصل‌ها به‌ترتیب از راست به چپ تایپ شود.

مثال :

فصل‌ها را به 3،2،1 . . .

زیر فصل ها را به 1-1 /.   1-2- /  1-3-

زیرزیرفصل‌ها را به 1-1-1- / 1-1-2-  /  1-2-1- / 1-2-2 -  / 1-3-1- / 1-3-2- تقسیم شوند.

4-6- نحوه ارائه شکل‌ها، جدول‌ها، تصویرها

- اشکال و‌جداول ارائه‌شده در پایان‌نامه‌، بایستی با قید شماره و عنوان به زبان‌فارسی ارائه‌گردند.

- عناوین‌شکلها در زیر آنها و عناوین جداول در بالای آنها می‌آید و با فونت 10 تایپ ‌شود.

- به‌کلیه شکل‌ها، جداول و فرمول‌هایی که وجود دارند، می‌بایستی‌ حداقل در یک‌جا از متن ‌پایان‌نامه‌ ‌اشاره‌ شود.

ـ در شماره‌گذاری اشکال و‌جداول شماره فصل مربوطه ‌قید گردد برای مثال شکل (3-4) به مفهوم  شکل شمارة  4  از فصل سوم می‌باشد.

-         بین کلیه شکل‌ها، جدول‌ها، فرمول‌ها و متن پایان‌نامه در قسمت پائین و بالای شکل یا

جدول یک سطر خالی لازم است ولی بین عناوین شکل‌ها یا جدول‌ها با خود شکل‌ها و جدول‌ها سطر خالی لازم نیست.

- اگر شکل یا جدولی از مراجع دیگر کپی شده است باید در انتهای عنوان آنها شماره مرجع مربوط در داخل کروشه ذکر شود.

-         از الصاق هرگونه تصویر، ‌‌‌نمودار،‌‌‌‌‌‌‌ نقشه، ‌‌‌‌‌جدول و غیره به صفحات پایان‌نامه خودداری‌شود.

4-7- نحوه ارائه فرمول‌ها

 ـ کلیه فرمول‌ها بایستی شماره داشته باشد و شماره‌ها در منتهی‌الیه سمت‌راست سطر و در داخل پرانتز ذکر شود.

ـ فرمول‌ها می‌بایست از منتهی‌الیه سمت‌چپ شروع‌شود و حتی‌الامکان تایپ گردند.

در صورتیکه فرمول‌ها، شماره یا معرف دیگری نداشته باشند در وسط قرار می‌گیرد.

ولی اگر دارای شماره یا معرف دیگری در سمت چپ باشند، شماره یا معرف به فاصله یک سانتیمتر از سمت چپ و فرمول با فاصله 5 میلی متر از آن نوشته شود.

1)   (a+b) = 0

2)   x2 = a-b2

- اگر پارامتر و یا متغیری در فرمول با فونت خاصی آمده، در توضیح آن نیز باید با همان فونت ظاهر شود.

- در انتهای فرمول‌ها باید ویرگول یا نقطه بیاید، هنگامی ویرگول می‌آید که بعد از آن می‌خواهیم بعضی از پارامترها و یا متغیرها را توضیح دهیم.

-       لازم است کلیه پارامترها و یا متغیرهای فرمول‌ها توضیح داده شود (‌‌بلافاصله بعد از فرمول و یا در لیست علائم که در اوایل نوشتارآمده است)، به جزء کمیت‌هایی که خیلی شناخته شده می‌باشد. مثل T (دما)، P ( فشار) و غیره .

4-8- شماره‌گذاری صفحه‌های پایان‌نامه

     صفحاتی از قبیل قدردانی، تقدیم،‌ چکیده، ‌فهرست مندرجات و غیره بایستی به صورت الفبایی شماره‌گذاری گردد. در زیر حروف ابجد ذکر شده است.

ابجد ـ هوزـ حطی ـ کلمن ـ سعفص ـ قرشت ـ ثخذ ـ ضظغ ـ

         شماره‌گذاری برای صفحه اول پایان نامه یعنی صفحه عنوان لازم نیست. صفحه‌های اصلی متن پایان‌نامه از شروع اولین صفحه یعنی مقدمه یا پیشگفتار تا انتهای متن که شامل: فهرست‌ها، کتابنامه و سایر ضمائم و پیوستها می‌باشد از شمارة 1 آغاز می‌شود و به‌ صورت ‌ردیف 3،2،1، ...  و کاملاً در وسط‌ صفحه و با فاصله 5/1 سانتیمتر بالاتر از لبه‌ پائینی صفحه با فونت 12 شماره‌گذاری می‌گردد.

5- نحوه تنظیم و نکات ضروری در نگارش متن اصلی، ارائه بندها و پاراگراف‌ها

5-1- نحوه تنظیم متن اصلی

      نگارش متن پایان نامه به زبان فارسی است. در هر پایان نامه سه فصل از اهمیت زیادی برخوردار است. این فصل‌ها و مطالبی که ضرورتاً می‌بایست در آنها گنجانیده شوند عبارتند ‌از:   

اولین فصل ـ عنوان این فصل در ارتباط با موضوع پروژه تعیین می‌شود و زیرفصل‌های آن به ترتیب شامل:

ـ مقدمه، در این بخش در مورد موضوع پایان نامه و نقش آن در ارتباط با مسائل علمی و صنعتی توضیح داده می‌شود.

ـ هدف از اجرای پروژه

ـ تاریخچه، در این بخش سوابق و تاریخچه مطالعات علمی انجام پذیرفته بر روی موضوع پروژه به ترتیب از قدیمی‌ترین مقالات تا جدیدترین آنها مطرح می‌شوند . شماره مرجع هر مطلبی که بیان می‌شود باید در بالای سطر مربوطه و در داخل پرانتز تایپ شود.

تذکر: در صورتیکه مطالب مربوط به موارد ذکر شده در فوق بیش از چند صفحه نباشد‌، می‌توان آنها را جداگانه و بدون نام‌گذاری فصل اول ارائه نمود. اما در صورتیکه این مطالب از حجم قابل توجهی برخوردار باشند بهتر است در فصل اول آورده شود.

فصل مربوط به کارهای عملی پایان نامه

مطالب این فصل عبارتند از:

ـ مواد و وسایل مورد استفاده با ذکر نام شرکت عرضه کننده بهمراه مشخصات فنی

ـ شرح آزمایشات و نتایج حاصله

آخرین فصل ـ  این فصل معمولاً تحت عنوان بحث و تفسیر نتایج ارائه می‌شود. و به طور جامع و خلاصه به نتیجه‌گیری از انجام پروژه می‌پردازد. در پایان این فصل محقق می‌تواند نظرها و پیشنهادهای خود را به منظور ادامه بررسی های بیشتر برای آیندگان ارائه دهد.

5-2- برخی نکات ضروری در نگارش متن اصلی پایان نامه

   رعایت نکات زیر در تدوین متن اصلی ضروری است:

ـ‌ قسمتهایی که نیاز به تأکید دارند، مورب یا پررنگ شوند.

- پس از عناوین بخش‌ها، هرگز دو نقطه(:) ظاهر نشود و زیر آنها خط کشیده نشود.

- اگر آخر یک جمله پرانتز و یا کروشه‌ای ظاهر شود، نقطه آن جمله پس از پرانتز یا کروشه می‌آید. 

 ـ نقاط مکث در جملات با علامت” ،‌“ مشخص شوند.

ـ همواره نقطه‌ها، ویرگول‌ها و غیره به حرف‌قبل خود می‌چسبد و پس از آنها یک فاصله‌خالی لازم است.   

- پس از عباراتی چون ”سپس“ ، ”به هرحال“ و غیره که اول جمله ظاهر می‌شود، ویرگول لازم است.

ـ باید توجه داشته باشیم که سادگی و وضوح بیان مطالب در پایان نامه بسیار مهم است. به منظور حفظ و حراست از زبان فارسی می‌بایستی تا حد امکان سعی گردد از به کارگیری کلمات و اصطلاحات خارجی در متن پایان نامه اجتناب گردد و از معادل فارسی آنها استفاده شود. کلمات و اصطلاحات خارجی را می‌توان با استفاده از حروف لاتین در پرانتز تایپ نمود و یا اینکه آنها را با قید شماره به صورت زیرنویس در صفحه مربوطه تایپ کرد.

ـ در پایان‌نامه از اصطلاحات روزمره بجای کلمات خشک و سنگین استفاده شود البته بدون آنکه گویایی و فصاحت کلام از دست برود.

ـ  ‌‌جمله دارای فاعل و فعل است که می‌تواند یک کلمه یا مجموع چند کلمه باشد و بر روی هم پیام کاملی را از نویسنده به خواننده به ‌رساند. بنابراین از نوشتن جملات طولانی پرهیز گردد و اگر مجبور شدید، آنرا جزء جزء نمائید.

ـ از اظهارات گنگ و کلی بپرهیزید.

- در متن، اگر فرم خاصی از کلمه یا پارامتر و غیره استفاده می‌شود، در کل متن نیز به همان ترتیب و یکسان عمل گردد.

ـ توجه شود که، عنوان یک بخش، قسمتی از جمله آن بخش محسوب نمی‌شود بلکه یک عبارت است.

ـ تمام فصل‌های پایان‌نامه بایستی با یک مقدمه شروع شود، ولی لازم نیست کلمه ”مقدمه“ در ابتدای فصل تحت ”عنوان“‌ آن ذکر گردد.

ـ قبل از هر خبر واژه‌های مورد استفاده را تعریف نمایید.

- در کلماتی از قبیل ”می‌شود“، ”برمی‌گردد“ و غیره نمی‌توان قسمتی مثل ”می“ را آخر یک سطر و قسمت بعدی، یعنی ”شود“ را اول سطر بعدی نوشت. به ‌علاوه حروف اضافه نظیر به، می و غیره بدون اتصال به کلمات متعاقب خود تایپ می‌شوند مانند می‌شود، ‌به صورت، به ترتیب و غیره

 ـ فعل جمع فقط برای انسان به کار می‌رود.

5-3- نکات مهم در نوشتن بندها و پاراگراف ها

- بند یا پاراگراف عبارت است از جمله یا مجموعة جمله‌هایی که فکر واحدی را بیان کند. بنابراین در هر پاراگراف تنها می‌توان یک ایده یا فکر را گنجانید.

 - برای برقراری ارتباط میان پاراگراف ها یا بندها راههای زیر توصیه می‌شود.

ـ اولین جمله یک پاراگراف تز آن پاراگراف است و سایر جملات آن پاراگراف، این تز را حمایت می‌کند.

ـ جلب توجه خواننده به فکر و موضوع اصلی هر پاراگراف به وسیله آوردن جمله ساده و روشنی که آن فکر اصلی را در بردارد.

ـ آوردن ”جمله در برگیرنده فکر اصلی” به عنوان تأکید در پایان پاراگراف

ـ استفاده از تأکیدهای دقیقی چون : ”این مطلب“،‌ ”نخست“، ”از طرف دیگر“، ”در نتیجه“، ”علیرغم“، ”پس“، ”باتوجه“ و واژه‌هایی از این قبیل در متن جمله‌ای که در بر گیرندة فکر اصلی است، به عنوان ”رابط“

ـ آوردن عبارت، جمله یا جمله هایی که مفاد پاراگراف پیشین را خلاصه می‌کند،‌ پیش از جملة در برگیرندة فکر اصل پاراگراف ( در صورت نیاز)

ـ گاهی پاراگرافی در بیست سطر یا بیشتر نوشته می‌شود. از این رو لازم است هر یک از اجزای مهم پارارگراف  را در سطرهای زیر هم آورده، ‌با شماره یا تیره (-) مشخص سازیم.

ـ هرچه بندهای یک نوشته زیادتر باشد، ‌تنوع بیشتر، خستگی کمتر و بهره‌گیری زیادتر می‌شود.

ـ اگر اجزای فرعی هر پاراگراف زیر هم قرار گیرد، خواننده بهتر می‌تواند مسیر فکر نویسنده را دنبال کند و پیام او را روشن‌تر و سریعتر بگیرد.

ـ آوردن پاراگرافی که وظیفه‌اش تنها خلاصه کردن مطالب قبلی است ضروری است.

فواید استفاده از بند یا پاراگراف عبارتند از :

ـ شکستن یکنواختی

ـ کمک به درک تقسیم بندی موضوع

ـ مشخص ساختن جزئی از کل یک موضوع

ـ گذاشتن فاصله سفید برای بهتر دیدن

جلب توجه خواننده به تغییر موضوع یا موضوعات فرعی

ـ آسانی مراجعه به هر مطلب

6- نحوه تایپ مطالب و نوع فونت مورد استفاده در پایان نامه

6-1- نحوه تایپ مطالب

- مطالب پایان نامه در یک روی صفحه تایپ شود.

- تایپ مطالب در هر صفحه از پایان نامه می‌بایست به صورت زیر انجام پذیرد.

- تعداد سطرهای پایان‌نامه حداقل 25 و حداکثر 28 سطر در یک صفحه و فاصله بین دو سطر در حدود یک سانتیمتر باشد.

-  رعایت فاصله حاشیه‌ها جهت تایپ مطالب پایان‌نامه الزامی است که می‌بایست در چهارچوب زیر انجام پذیرد.

حاشیه سمت‌راست صفحه	5/3	سانتیمتر
حاشیه سمت چپ صفحه	5/2	سانتیمتر
حاشیه بالای صفحه	5/2	سانتیمتر
حاشیه پائین صفحه	3-5/2	سانتیمتر

- عناوین فصل‌ها بایستی به صورت درشت روی یک صفحه مجزا تایپ شود.

- شروع هر فصل یا بخش بهتر است با فاصله 5/10  سانتیمتر از لبه بالای کاغذ آغاز شود.

- فاصله شروع هر بند یا پاراگراف جدید از لبه سمت راست کاغذ 5 سانتیمتر و نسبت به آخرین سطر از بند قبلی به اندازه 5/0 سانتیمتر بیشتر از فاصله دو سطر متوالی در هر بند در نظر گرفته شود (فاصله این بند با بند قبلی به اندازه 1.5 سانتی متر یا 1.5 سطر باشد).

- کلیه کمیتهای برداری به صورت Bold  ‌تایپ شود.

6-2- فونت متن اصلی

- جهت تایپ حروف متن پایان نامه از فونت لوتوس 14 استفاده شود. پیشنهاد می‌گردد تایپ پایان‌نامه با استفاده از برنامه word 2000  یا بالاتر صورت پذیرد.

- عنوان فصل ها با فونت 16 تایپ گردد.

- اندازه عناوین بخش‌ها نسبت به زیر بخش‌ها باید بزرگ‌تر باشد و به همین صورت اندازه زیربخش‌ها به زیرزیربخش‌ها.

- عناوین به همان صورتی که از نظر فونت، سایز، کم رنگی و پررنگی در متن آمده است در فونت فهرست مندرجات نیز تایپ شود.

7- نحوه ارائه نتیجه‌گیری و پیشنهادها

معمولاً‌ یکی از آخرین اجزای پیکرةاصلی نوشته تحقیقی، بخش نتایج و پیشنهادها است. این بخش در واقع عصاره پژوهش است و باید از دل یافته‌ها برخیزد. در این بخش نباید یافته‌های نوینی عرضه گردد. خواننده باید به کلیه اطلاعاتی که نتایج از آنها گرفته شده در بخش اصلی نوشته دست یافته باشد، و منطق حاکم بر تجزیه و تحلیل یافته‌ها به گونه‌ای باشد که او نیز به همان نتایج دست یابد.

      پیشنهادها نیز برخاسته از بخش نتایج و مربوط به اصل مسئله  تحقیق می‌باشد. بنابراین از پیشنهادهای غیرعملی باید پرهیز کرد.

8- روش نوشتن پانویس‌ها، مراجع و مأخذ تحقیق

8-1- پانویس‌ها :

    از آوردن پانویس‌ها در پایان‌نامه ممکن است چند منظور برآورده شود :

ـ توضیح پاره‌ای از مطالب فشردة متن و رفع ابهام‌ها که توضیح آنها به درک بیشتر مطلب می‌افزاید و یک دید جانبی نیز به خواننده می‌دهد.

ـ تشریح لغات و توضیح اصطلاحات متن که به هدایت فکر خواننده و رعایت ربط منطقی مطالب یاری می‌دهد

ـ پانویس‌ها گرچه جزء ضروری نوشته تحقیقی است، ولیکن ماهیتاً به گونه‌ای است که نمی‌توان آن را در متن نوشته جای داد.

ـ دادن مأخذ تحقیق اعتبار بخشیدن به نوشته و رعایت امانت علمی در استفاده از نوشته‌های دیگران است. پانویس ارجاعی شامل مشخصات منبع یا منابعی است که مطلبی از آن‌(ها) نقل شده است نحوه نوشتن اینگونه پانویس‌ها مانند منابع مرجع می‌باشد با این تفاوت که نام و نام خانوادگی نویسنده به ترتیب طبیعی ذگر می‌گردد.

- پانویس‌های ارجاعی ممکن است در پائین صفحات، انتهای فصل‌ها، یا در پایان نوشته آورده شود هرگاه پانویس در پایین صفحه بیاید ، می‌توان شماره پانویس را در هر صفحه مستقلاً آغاز کرد، اگر در پایان هر فصل باشد، شماره پانویس‌های هر فصل مستقلاً آغاز می‌شود، ‌در صورتیکه در پایان متن ظاهر شود، شماره‌گذاری می‌تواند از آغاز تا انتهای نوشته به طور مسلسل ادامه یابد.

8-2- نحوه ارائه فهرست مراجع

     فهرست منابع و مراجع پس از اتمام متن پایان‌نامه آورده می‌شود. که شامل فهرست کتابها، نشریات، و مقالات مختلف مورد استفاده نویسنده به منظور نگارش پایان‌نامه بوده است.

     از آن جایی که در کشور ما زبان انگلیسی به عنوان زبان غالب پذیرفته شده است و اغلب منابع به زبان‌انگلیسی مورد استفاده قرار می‌گیرند، لذا بهتر است فهرست منابع خارجی در پایان‌نامه‌ها به زبان انگلیسی ارائه شوند.

به منظور ارائه فهرست مراجع به نکات زیر توجه شود :

 - مراجع با ذکر شماره در داخل پرانتز یا کروشه ارائه گردد.

- به هنگام تهیه فهرست مراجع بایستی دقت به عمل آید که شماره ردیف هر مرجع به طور صحیح و مطابق با شماره‌ای که در متن پایان‌نامه به آن داده شده است، ذکر شود.

- بهتر است مراجع به ترتیب اولویت آنها در صفحاتی که بکار رفته‌اند، آورده شوند.

- فقط مراجعی استفاده شود که نویسنده حداقل قسمت‌هایی از آنرا خوانده باشد.

 - به کلیه مراجعی که در  فهرست مراجع ظاهر شده است، حداقل بایستی در یک جا از متن پایان‌نامه به آن اشاره شده باشد.

 - پس‌از تایپ‌ شماره‌ ردیف هر مرجع، مشخصات‌ کامل آن مرجع به طور صحیح و با ترتیب‌خاص ذکر شوند.

به هنگام تایپ مشخصات مراجع خارجی به نکات زیر توجه شوند :

ـ نخستین حرف از کلمات مربوط به نام و نام خانوادگی نویسندگان، نام ناشر، عنوان مقاله یا کتاب، عنوان نشریه و غیره با حروف بزرگ لاتین نوشته شود.

ـ در فهرست منابع خارجی به منظور جلوگیری از طولانی‌شدن جملات از مخفف برخی کلمات استفاده شود به خصوص کلماتی که به طور مکرر در فهرست تکرار شده است. از قبیل vol. بجای volume، J بجای Journal، Sci بجای Science ، p بجای page و غیره . . . پس از تایپ هر کلمه مخفف ، یک نقطه(.) و پس از تایپ هر مشخصه مثل نام نویسندگان یا نام مجله و غیره یک علامت مکث (،) تایپ گردد. فهرست مراجع بایستی با رعایت استاندارد خاصی تهیه شود که در زیر نمونه‌هایی از یک استاندارد آمده است.

 کتابها

    برای استفاده از یک کتاب به عنوان مرجع، ارائه اطلاعات زیر ضروری است:

    نام خانوادگی، نام. عنوان. ویرایش، محل نشر: ناشر، سال نشر

الف‌ـ نام ‌خانوادگی، نام اگر کتاب دارای دو یا سه نویسنده باشد نام و نام‌خانوادگی هر سه نفر به ترتیبی که پشت جلد کتاب آمده است، نوشته می‌شود، لیکن اگر کتاب بیش از سه نویسنده داشته باشد، تنها نام اولین نویسنده ذکر می‌گردد و کلمه ”و دیگران“ به دنبال آن آورده می‌شود. القاب و عناوینی از قبیل دکتر، استاد، مهندس از جلوی نام مؤلف حذف می‌شوند.

ب- عنوان کامل شامل زیر عنوان. حرف اول عنوان کتاب به صورت حرف بزرگ لاتین

جـ اگر کتاب ترجمه باشد نام مترجم پس از نام کتاب ذکر شود.

د- نام ویراستاران در صورتیکه کتاب به صورت مجموعه مقالات باشد.

هـ مشخصات چاپ کتاب عبارت است از : تعداد جلدها، چاپ چندم، ”نام سلسله انتشارات“ (داخل گیومه).

وـ ‌محل نشر: نام ناشر، تاریخ چاپ، در صورت استفاده از جلد خاصی، شماره جلد ذکر شود.(ج20)

ز- صفحات ارجاع، اگر ارجاع تنها به یک صفحه از کتاب باشد فقط شماره همان صفحه را ذکر کنید، لیکن اگر به چند صفحه متوالی ارجاع شود در لاتین به صورت pp.120-130 و یا در فارسی ص‌ص 120-130 یا صفحات 120-130 

    کلیه موارد ذکر شده با ویرگول (،)از یکدیگر جدا می‌شوند. به استثناء محل نشر که بعد از ذکر آن علامت (:) آورده می‌شود.

مثال‌ها:

با یک نویسنده:

1.       Smith, John E. Biotechnology. 4th ed. New York: Cambridge University Press, 2004

با دو نویسنده:

2.       Kantz, Holger; Schreiber, Thomas. Nonlinear Time Series Analysis. 2nd ed. Cambridge: Cambridge University Press, 2004

با سه نویسنده:

3.       Budnick, Franks; Mcleavey, Dennis; Mojena, R. Principles of Operations Research for Management. 2nd ed. Delhi: AI.T.B.S.Pub, 2004

مقالات مجلات

ـ نام کامل نویسنده یا نویسندگان (وارونه)

ـ عنوان نشریه به صورت مخفف‌ حروف‌ اول کلمات عنوان نشریه با حروف‌ بزرگ و همه عنوان به صورت مایل (ایتالیک)

ـ شمارة ‌دوره یا سال و شمارة‌ صفحات مقاله (اول و آخر صفحه‌ها)

مثال‌ها:

1.Yoshinobu, Tanaka. “ The Effect of Solution Leakage in an Ion- Exchange Membrane Electrodialyzer on Mass Transport Across a Membrane”.  J. Memb Sci. 231, 1-2 2004: PP 13-24

2.Anderson, V.M. “ Undular Hydraulic Jump. ” j. Hydraul. Div. Am. Soc. Civ. Eng. 104 (8), PP 1185-1188

مقالات کنفرانس‌ها

    برای ارجاع به یک مقاله در مجموعه مقالات یک کنفرانس، به اطلاعات زیر نیاز می‌باشد.

نام‌ سمینار. عنوان مجموعه مقالات (مجموعه مقالات اولین سمینار....).محل نشر: ناشر، سال.

مثال:

Myers, A. “ Value added using focus group Methodology ”. International Conference on Power Station Maintenance (18-20 September 2000), Presented at the Proceedings. St Catherine’s Colledge, Oxford: Institution of Mechanical Engineers, the Steam Plant Committee, Power Division, 2000

مقالات مجموعه‌ها:

    نام خانوادگی و نام، ”عنوان مقاله“، نام کتاب یا مجموعه، محل نشر: ناشر، سال نشر، صفحه‌ها

مثال:

Kandel, Abraham: “Theory and Applications of Fuzzy Statistics ”.

Combining Fuzzy Imprecision Probabilistic Uncertainty in Decision Making

Berlin: Springer- Verlag, 1988, PP 89-112

گزارش های فنی

با نویسنده:

    نام نویسنده یا نویسندگان (وارونه)، عنوان گزارش، ذکر گزارش فنی و شماره گزارش، محل نشر، نام سازمان از کل به جزء، سال نشر

مثال‌ها:

-  Turpie, D.W.F., The Effect of Speed and Production Rate During Carding on Carding and Subsequent Combing Performance. SAWTRI Technical Report

    NO. 376. 1977

-    Akbari, S. (and others), The Group of Units of an Artinian Ring Institute for Studies in Theoretical Physics and Mathematics, Technical Report IPM-

    333. Tehran, IPM, 2000

بدون نویسنده: نام گزارش، محل نشر، ناشر، سال نشر

مثال:

- Aerofoil Rae 2899 Pressure Distribution and Boundary Layer and Wake

   Measurements. AGARD Advisory Report NO. 138., 1979

پایان نامه‌های تحصیلی

     ذکر نام نویسنده ( وارونه). ”عنوان پایان نامه“. درجه تحصیلی،  نام دانشکده، نام دانشگاه، سال

مثال:

شهیدی زندی، علی. ” آشکارسازی پتانسیل‌های تأخیری بطنی “. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی بیوالکتریک، دانشکده مهندسی پزشکی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، 1383

پروانه‌های ثبت اختراع

          ذکر نام نویسنده (وارونه). عنوان پروانه ثبت اختراع. شماره پروانه ثبت اختراع، ‌سال

مثال‌ها:

1-      Barder, J.J., Methods for treating mica and composition. US Patent   

      2549880, 1951

2-      Balachandran, U. (and others). Oxygen ion- conducting dense ceramic

      membranes. (Assigned to Amoco CO.), US Patent 5.639437, 1997

 استانداردها

         نام سازمان. عنوان. کد و شماره استاندارد، سال

مثال:

- American Society for Testing and Materials. Standard test method for

   hydroquinone in vinyl acetate.  ASTM D2193- 1989

  مراجع الکترونیکی

       در صورت استفاده از منابع الکترونیکی به صورت دیسک نوری یا پایگاههای اطلاعاتی Online و یا منابعی که توسط پست الکترونیکی دریافت می‌گردد. ذکر نام پایگاه، یا URL وب‌سایت منبع و یا آدرس پست الکترونیکی فرستنده، در انتهای مشخصات کتابشناسی مرجع ضروری است.

9- واژه‌نامه

    اگر در نوشته اصطلاحات خارجی به ویژه اصطلاحات فنی به کار رفته که ممکن است برای خواننده تازگی داشته باشد، معمولاً معادل خارجی آنها به صورت پانویس در پائین صفحه‌ها می‌آید. گاه نگارنده لازم می‌داند این اصطلاحات را یکجا در انتهای متن نیز بیاورد.

       واژه نامه بایستی مرتبط به متن پایان‌نامه باشد با توجه به چنین پیوندی می‌بایست موارد زیر رعایت گردد:

- اصطلاحات به کار رفته در واژه‌نامه بایستی در طول نوشته به صورت زیرنویس ظاهر شده باشد .

- معادل(های) آن اصطلاح باید همانی باشد که در متن به کار رفته، نه کلیه مترادف‌های احتمالی.

- اصطلاحات باید حاوی مواردی باشد که تازگی دارد نه هرگونه اصطلاحی که بارها در متون و پایان‌نامه‌های دیگر ظاهر شده و برای مخاطبان بالقوه آشنا است.

- واژه‌نامه ضروری است به صورت الفبایی تنظیم شود و اصطلاحات خارجی از سمت چپ و معادل‌های فارسی آنها در همان سطر از سمت راست نوشته شود. در صورتی که تعداد واژه‌ها قابل ملاحظه باشد واژه‌نامه می‌بایستی بر حسب ترتیب الفبایی معادل‌های فارسی نیز تهیه گردد.

10-  پیوستها و ضمائم

      هدف از به کاربردن پیوست‌ها‌، درک بهتر موضوع پایان‌نامه است که آوردن آنها در متن اصلی نوشته می‌تواند ایجاد گسستگی نماید. پیوست‌ها معمولاً حاوی جدول‌های آماری، تصاویر، نقشه‌ها، فرم‌ها، یا اطلاعات مشابهی است که در متن اصلی به گونه‌ای به آنها اشاره شده است.

ـ در صورتی‌که این گونه موارد، موضوع بحث نوشته است و بایستی پیوسته به آنها رجوع کرد، بهتر است در متن قرار گیرد.

ـ این بخش را می‌توان براساس نوع اطلاعات به قسمت‌های کوچکتری تقسیم کرد، مانند پیوست1، پیوست 2 هر یک از پیوستها را بایستی شماره داد این شماره‌ها ادامه شماره‌گذاری صفحه‌های پایان‌نامه نیست بدین معنا که شماره و عنوان هر پیوست می‌باید مطابق با شماره و عنوان فصل‌های پایان نامه تنظیم گردد و سپس آنها را به‌ترتیب، آخر پایان‌نامه آورد.

ـ هرجا لازم باشد به پیوست‌ها اشاره نمود می‌توان ‌نوشت ”رجوع شود به پیوست شمارة ...“

ـ پیوست‌ها را می‌توان با فاصله یک صفحه سفید پس از متن پایان‌نامه آورد.